Ψωρίαση στο Σώμα

ΤΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΥΜΕ

Ένα συχνό δερματολογικό αυτοάνοσο νόσημα

Τί είναι η ψωρίαση του σώματος;

Η ψωρίαση είναι ένα αυτοάνοσο χρόνιο νόσημα, μη μεταδοτικό, που προκαλεί μια υποτροπιάζουσα φλεγμονώδη δερματοπάθεια. Εμφανίζεται στο 2-3% του πληθυσμού και σχετίζεται με γενετικούς, ανοσολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις και εμφανίζεται με διαφορετικές κλινικές εκδηλώσεις.

Οι βασικοί τύποι ψωρίασης του σώματος είναι:

Ψωρίαση κατά πλάκας: η συχνότερη μορφή καθώς αφορά το 80-90% των ασθενών με ψωρίαση. Οι πλάκες είναι ερυθηματολεπιδώδεις με σαφή όρια και εμφανίζονται κυρίως σε γόνατα, αγκώνες, και κορμό.
Σταγονοειδής ψωρίαση: εκδηλώνεται με μικρές σταγονοειδής βλάβες σε κορμό και άκρα, συνήθως μετά από λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος από Στρεπτόκοκκο.
Φλυκταινώδης Ψωρίαση: σπάνια μορφή ψωρίασης με χαρακτηριστική την παρουσία φλυκταινών. Διακρίνεται σε εντοπισμένη και γενικευμένη μορφή, με την τελευταία να αποτελεί επείγουσα κατάσταση που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης.
Ερυθροδερμική ψωρίαση: γενικευμένη ερυθρότητα και αποφολίδωση που συνοδεύεται από συστηματικά συμπτώματα όπως πυρετός και ταχυκαρδία. Θεωρείται επείγουσα κατάσταση.
Ψωρίαση των πτυχών ή ανάστροφη ψωρίαση: εμφανίζεται στις πτυχές του δέρματος λόγω τριβής και υγρασίας (όπως μασχάλες, βουβωνική χώρα ή κάτω από τους μαστούς) και χαρακτηρίζεται από ερυθηματώδεις πλάκες χωρίς λέπια.

Ποιές είναι οι διαφορές με την ψωρίαση του τριχωτού κεφαλής ή των νυχιών;

Ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός της ψωρίασης είναι συγκεκριμένος αλλά οι κλινικές εκδηλώσεις και η προσέγγιση μπορεί λίγο να διαφέρει αναλόγως της εντόπισης των βλαβών. Στο σώμα, όπως προαναφέρθηκε, εμφανίζονται οι χαρακτηριστικές σαφώς αφοριζόμενες ερυθηματολεπιδώδεις πλάκες. Στο τριχωτό της κεφαλής (μπορεί και στο μέτωπο ή στα αυτιά) υπάρχουν έντονες και παχιές πλάκες με λέπια και σαφή όρια. Οι ασθενείς το περιγράφουν συχνά σαν υπερβολική πιτυρίδα που συνοδεύεται από κνησμό. Μπορεί να παρατηρηθεί και συνοδός τριχόπτωση. Υπάρχουν διαθέσιμα εξειδικευμένα φαρμακευτικά προϊόντα ειδικά για την περιοχή που μπορούν να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα. Η ψωρίαση στα νύχια προσβάλλει το 50% των ασθενών που έχουν ψωρίαση στο σώμα και μερικές χαρακτηριστικές κλινικές εκδηλώσεις της είναι:

Ονυχόλυση (δηλαδή η αποκόλληση του νυχιού)
Σχηματισμός βοθρίων
Εμφάνιση της “κηλίδας του ελαιολάδου”
Τραχύτητα της επιφάνειας του νυχιού
Αποχρωματισμός του νυχιού
Υπερκεράτωση του υπονυχίου

Οι τοπικές θεραπείες μπορεί να βελτιώσουν σε σημαντικό βαθμό την εικόνα των κλινικών εκδηλώσεων της ψωρίασης στα νύχια αλλά μπορεί και να μην υπάρξει σημαντική υποχώρηση της νόσου λόγω της ανθεκτικότητας της ψωριασικής ονυχίας στις τοπικές αγωγές.

Συμπτώματα της ψωρίασης στο σώμα

Η ψωρίαση στο σώμα μπορεί να εμφανίσει ποικίλες κλινικές εκδηλώσεις αναλόγως του τύπου της. Υπάρχουν όμως κάποια γενικά σημεία και συμπτώματα που χαρακτηρίζουν την νόσο και τα συχνότερα είναι τα εξής:

Ερυθηματώδεις πλάκες: βλάβες ερυθρού χρώματος, με σαφή όρια, κυρίως σε αγκώνες, γόνατα, κορμό και πλάτη.
Υπερκεράτωση: δηλαδή το χαρακτηριστικό γκριζωπό λέπι που εμφανίζεται πάνω στις πλάκες και δίνει την εντύπωση ότι η βλάβη “ξεφλουδίζει”.
Κνησμός: μπορεί να είναι ήπιος έως αρκετά έντονος και να οδηγήσει σε επώδυνη διάβρωση της βλάβης με συνοδό αιμορραγία τοπικά.
Ερυθηματώδεις κηλίδες: στην περίπτωση της σταγονοειδούς ψωρίασης, πολλές σε αριθμό, που μπορεί να βρίσκονται οπουδήποτε στο σώμα.

Πού εμφανίζεται πιο συχνά η ψωρίαση στο σώμα;

Σε άνω και κάτω άκρα οι συχνότερες θέσεις εμφάνισης είναι οι αγκώνες και τα γόνατα με τις χαρακτηριστικές ερυθηματολεπιδώδεις πλάκες. Και στις δύο θέσεις υπάρχει έντονη καταπόνηση και τριβή από τις καθημερινές δραστηριότητες κάτι που μπορεί να επιφέρει έντονο αίσθημα ενόχλησης ή κνησμό. Συνήθως οι ψωριασικές βλάβες εμφανίζονται συμμετρικά και στα δύο άκρα. Στα γόνατα οι βλάβες μπορεί να επεκταθούν προς τον μηρό ή την κνήμη.
Κορμός: συνήθως στην σταγονοειδή ψωρίαση με πολυάριθμες διάσπαρτες σταγονοειδείς βλάβες, συχνότερα σε νεότερα άτομα.
Πλάτη: χαμηλά στην οσφυϊκή χώρα, ερυθηματολεπιδώδεις πλάκες διαφόρων μεγεθών που συχνά μπορεί να διαφύγουν της προσοχής λόγω της θέσης τους.
Πτυχές του σώματος: συνήθως κάτω από την περιοχή των μαστών, ανάμεσα από τους γλουτούς, στις μασχάλες και στις βουβωνικές πτυχές, λόγω τριβής και ανάπτυξης υγρασίας στα συγκεκριμένα σημεία. Υπάρχουν ερυθηματώδεις πλάκες αλλά όχι λέπια.
Γεννητική περιοχή: πιθανή θέση εμφάνισης με παρόμοια κλινική εκδήλωση με τα σημεία του σώματος με πτυχές.

Αίτια και παράγοντες επιδείνωσης

Η ψωρίαση είναι πολυπαραγοντική νόσος γιατί εξαρτάται από συνδυασμό γενετικών, ανοσολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Γενετικό υπόβαθρο: το 30% περίπου των ασθενών με ψωρίαση έχουν οικογενειακό ιστορικό. Η γενετική προδιάθεση επιβεβαιώνεται και από το γεγονός ότι έχουν αναγνωριστεί συγκεκριμένες περιοχές γονιδίων που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου.

Η ψωρίαση ανήκει σε μια κατηγορία νοσημάτων που ονομάζονται αυτοάνοσα: Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό σύστημα του ατόμου που πάσχει επιτίθεται λανθασμένα στα υγιή κύτταρά του. Στην προκειμένη περίπτωση, μετά από κάποιον εκλυτικό παράγοντα, ενεργοποιούνται Τ-λεμφοκύτταρα, απελευθερώνονται φλεγμονώδεις πρωτεΐνες π.χ. ιντερλευκίνες, με αποτέλεσμα την αύξηση του ρυθμού πολλαπλασιασμού των κερατινοκυττάρων, την συσσώρευσή τους στην επιφάνεια του δέρματος, την φλεγμονώδη διήθηση του χορίου και την υπερπλασία των τριχοειδών αγγείων.

Η γενετική προδιάθεση και η δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού μπορούν να προκαλέσουν την νόσο, αλλά υπάρχουν ορισμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν ή να επιδεινώσουν την ήδη υπάρχουσα μορφή της ψωρίασης. Μερικοί από τους παράγοντες αυτούς είναι:

Έντονο stress
Διακοπή θεραπείας ή μη τήρηση των οδηγιών
Αλλαγές εποχών
Λοιμώξεις (π.χ. από Στρεπτόκοκκο, ιογενείς, HIV)
Ορισμένα φάρμακα (π.χ. λίθιο, β-αναστολείς, χλωροκίνη)
Αλκοόλ
Κάπνισμα
Ορμονικές μεταβολές (εφηβεία, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση)
Τραυματισμός δέρματος (φαινόμενο Koebner), δηλαδή εμφάνιση νέας βλάβης σε σημείο που το δέρμα υπέστη τραυματισμό, όπως για παράδειγμα σε σημεία εγκαύματος, σε μετεγχειρητικές ουλές ή σε σημεία που έγινε τατουάζ.

Διαφορική διάγνωση της ψωρίασης σώματος

Η διαφορική διάγνωση της ψωρίασης στο σώμα μπορεί μερικές φορές να είναι δύσκολη λόγω των διαφορετικών κλινικών εικόνων που μπορεί να παρουσιάσει η ψωρίαση αλλά και λόγω της ομοιότητάς της με άλλες δερματικές παθήσεις. Είναι ιδιαίτερης σημασίας να τεθεί σύντομα η διάγνωση για να ξεκινήσει στοχευμένα η θεραπεία της νόσου. Μερικές από τις παθήσεις που μπορεί να “θυμίζουν” κλινικά την ψωρίαση είναι:

Έκζεμα/Ατοπική δερματίτιδα: μπορεί να εμφανιστεί στους αγκώνες αλλά στα γόνατα εντοπίζεται συνήθως πίσω από αυτά και όχι στην πρόσθια επιφάνεια όπως η ψωρίαση. Οι βλάβες δεν είναι τόσο ξηρές με έντονα λέπια όπως της ψωρίασης. Συνήθως υπάρχει ιστορικό ατοπίας από την παιδική ηλικία.
Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα: λόγω της έντονης απολέπισης και ερυθρότητας που μπορεί να εμφανιστεί στον θώρακα. Αγκώνες και γόνατα δεν είναι συνήθεις θέσεις και το λέπι στην προκειμένη περίπτωση είναι λεπτό και πιο λιπαρό συγκριτικά με το ξηρό και παχύ της ψωρίασης. Δύσκολη διαφοροδιάγνωση και στην περίπτωση της ψωρίασης στο τριχωτό κεφαλής που επίσης είναι συχνή θέση προσβολής της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας.
Απλός λειχήνας: πρόκειται για πλάκες με απολέπιση και συνοδό κνησμό αλλά το δέρμα δεν έχει το χαρακτηριστικό λέπι της ψωρίασης. Έχει συνήθως μονόπλευρη εντόπιση και εμφανίζεται μετά από έντονο και συνεχή κνησμό.
Μυκητίαση στο σώμα: συνήθως έχουν χαρακτηριστικό κυκλικό ή δακτυλιοειδές σχήμα με ασύμμετρα και σαφή όρια. Είναι επίσης ερυθηματώδεις βλάβες με ή χωρίς λέπια και σε περίπτωση αμφιβολίας, η διάγνωσή τους επιβεβαιώνεται με καλλιέργεια.
Ροδόχρους πιτυρίαση: κύρια εντόπιση στον κορμό, με κηλίδες ή πλάκες ερυθρού χρώματος που συνοδεύονται από ήπιο λέπι. Χαρακτηριστικό της είναι ότι ξεκινάει συνήθως από μια βλάβη και μετά εξαπλώνεται στο σώμα. Υποχωρεί αυτόματα μετά από μερικές ημέρες χωρίς τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής.

Κατά κύριο λόγο η διάγνωση της ψωρίασης στο σώμα θα γίνει από την κλινική εικόνα και το ιστορικό του ασθενούς. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις μπορεί να χρειαστούν επιπλέον εξετάσεις για να θέσουν την διάγνωση ή να αξιολογήσουν τη σοβαρότητα της νόσου και άρα τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές:

Δερματοσκόπηση: ως επιπλέον διαγνωστικό στοιχείο λόγω της χαρακτηριστικής εικόνας των ψωριασικών βλαβών.
Βιοψία: είναι η εξέταση που θα θέσει την διάγνωση της ψωρίασης και θα αποκλείσει άλλες πιθανές διαγνώσεις.
Καλλιέργεια: για αποκλεισμό μυκητίασης.
ΤΚΕ, CRP: είναι δείκτες φλεγμονής που διερευνώνται σε περιπτώσεις σοβαρής ψωρίασης μέσω αιματολογικών εξετάσεων.
Έλεγχος ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας, αποκλεισμός νόσησης από ηπατίτιδα, HIV ή φυματίωση: πριν την έναρξη θεραπείας με βιολογικούς παράγοντες.

Θεραπεία για την ψωρίαση στο σώμα

Οι θεραπευτικές επιλογές για την ψωρίαση είναι πολλές και πρέπει να εξατομικεύονται αναλόγως ορισμένων χαρακτηριστικών που αφορούν τόσο την ίδια την νόσο όσο και τον ασθενή. Μερικά από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι:

Η μορφή, η βαρύτητα και η έκταση της νόσου
Η ανταπόκριση σε προηγούμενες θεραπείες
Η ηλικία
Το φύλο
Το ατομικό ιστορικό του ασθενούς

Χρειάζεται συνεργασία ιατρού και ασθενή για την επιλογή του καταλληλότερου θεραπευτικού πλάνου. Στόχος είναι πάντα η ανακούφιση από τα συμπτώματα και η μείωση ή η αποφυγή υποτροπών και ο έλεγχος πιθανών συνοδών νοσημάτων.

Τοπική φαρμακευτική αγωγή: κορτικοστεροειδή, ανάλογα της βιταμίνης D, ρετινοειδή, πίσσα, αναστολείς καλσινευρίνης, κυρίως σε νόσο με μικρή έως μέτρια έκταση.
Συμπληρωματική τοπική αγωγή: ενυδατικοί και κερατολυτικοί παράγοντες (π.χ. σαλικυλικό οξύ) κυρίως για να απομακρύνουν ευκολότερα τα λέπια και να μπορέσουν να διεισδύσουν καλύτερα οι τοπικές φαρμακευτικές αγωγές.
Φωτοθεραπεία: UVB στενού φάσματος και θεραπεία PUVA (δηλαδή το φάρμακο ψωραλένη συνδυαστικά με UVA ακτινοβολία), σε μέτριες έως πιο σοβαρές μορφές ψωρίασης και σε μη ανταπόκριση στις τοπικές θεραπείες.
Συστηματική θεραπεία: κυκλοσπορίνη, μεθοτρεξάτη, ρετινοειδή (π.χ. ασιτρετίνη, κυρίως στην φλυκταινώδη μορφή ψωρίασης), σε μέτριες ή σοβαρότερες μορφές της νόσου ως μονοθεραπεία ή συνδυαστικά.
Βιολογικοί παράγοντες: με συνηθέστερους τους αναστολείς TNF-α (etanercept, infliximab, adalimumab) και τους αναστολείς ιντερλευκίνης (π.χ. ustekinumab), για περιπτώσεις μέτριας έως σοβαρής ψωρίασης, είτε όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση στις παραπάνω θεραπείες.

Πόσο διαρκεί και πώς εξελίσσεται η ψωρίαση στο σώμα;

Πορεία της νόσου και πρόγνωση

Η ψωρίαση είναι μια νόσος χρόνια, χωρίς πλήρη ίαση, με πολλές θεραπευτικές επιλογές. Το πως παρουσιάζεται σε κάθε ασθενή η νόσος, παίζει σημαντικό ρόλο για την πρόγνωσή της. Πιο συγκεκριμένα, κατά την αρχική φάση μας ενδιαφέρει:

ο τύπος της ψωρίασης
οι περιοχές που έχει προσβάλλει
η σοβαρότητα της νόσου
η συνύπαρξη άλλων νοσημάτων

Φάσεις έξαρσης και ύφεσης

Μπορεί η θεραπεία να είναι χρόνια, όμως δεν σημαίνει ότι ο ασθενής θα έχει συμπτώματα καθόλη τη διάρκεια της ζωής του. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, ο χαρακτήρας της νόσου και οι εκλυτικοί παράγοντες με τους οποίους μπορεί ο ασθενής να έρθει σε επαφή, θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση συμπτωματολογίας και στην διάρκειά της. Η νόσος χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις. Με τον όρο έξαρση εννοούμε την περίοδο που τα συμπτώματα γίνονται χειρότερα ενώ ύφεση είναι η φάση που παρατηρείται σαφής βελτίωση ή ακόμη και πλήρης υποχώρηση των συμπτωμάτων της νόσου. Δυστυχώς στην ψωρίαση το πότε θα εμφανιστεί η κάθε φάση και πόσο θα διαρκέσει είναι άγνωστο.

Σημασία της μακροχρόνιας παρακολούθησης

Ορισμένες φορές είναι δύσκολο ένας ασθενής να προσδιορίσει τη φάση της νόσου στην οποία βρίσκεται. Ο Δερματολόγος είναι καλό να είναι δίπλα του σε όλη την πορεία της νόσου για να μπορεί να βοηθά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων αλλά και για να «εκπαιδεύει» τον ασθενή να γίνει ο ίδιος γιατρός του προβλήματός του. Είναι σημαντικό να μπορεί να αναγνωρίζει εγκαίρως την φάση έξαρσης ώστε να ξεκινά άμεσα την κατάλληλη θεραπεύτική αγωγή αλλά και να γίνεται σωστή διαχείριση επιπλέον παραγόντων ώστε να μην υπάρξουν συννοσηρότητες (για παράδειγμα έλεγχος σακχάρου και βάρους σώματος για αποφυγή διαβήτη και παχυσαρκίας αντίστοιχα). Επιπλέον, σε περιπτώσεις που λαμβάνονται βιολογικοί παράγοντες είναι αναγκαίο οι ασθενείς να παρακολουθούνται τακτικά για την πορεία της νόσου τους και για τυχόν παρενέργειες από την θεραπεία.

Φροντίδα του δέρματος σε ασθενείς με ψωρίαση σώματος

Η ψωρίαση είναι μια χρόνια νόσος που μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Είναι σημαντικό να υπάρχει η αντίληψη ότι το δέρμα μας χρειάζεται φροντίδα και πέραν της φαρμακευτικής αγωγής. Συντηρούμε σωστά την επιδερμίδα μας στην φάση της ύφεσης, για να έχουμε όσο το δυνατόν λιγότερες εξάρσεις γίνεται.

Καθημερινή ενυδάτωση και κατάλληλα προϊόντα περιποίησης

Λόγω της έντονης ξηρότητας που συνοδεύει τις ψωριασικές βλάβες, είναι ιδιαίτερα σημαντική η ενυδάτωση της επιδερμίδας πολλές φορές μέσα στη μέρα. Προϊόντα με υψηλό ποσοστό ουρίας, γλυκερίνης και πανθενόλης είναι μερικές συχνές λύσεις για την μείωση ξηρότητας και απολέπισης. Σωστή ενυδάτωση σημαίνει και καλύτερη απορρόφηση της φαρμακευτικής αγωγής στην φάση έξαρσης της νόσου. Όσο για πλύσιμο του σώματος, συστήνονται ήπια καθαριστικά που δεν θα ερεθίσουν περαιτέρω την επιδερμίδα διαταράσσοντας τον επιδερμικό φραγμό.

Τι να αποφεύγει κάποιος με ψωρίαση στο σώμα

Οτιδήποτε μπορεί να ερεθίσει το δέρμα είναι καλό να αποφεύγεται. Μερικά παραδείγματα είναι τα εξής:

Καλλυντικά / αρώματα / καθαριστικά με αρώματα ή αλκοόλη
Προϊόντα απολέπισης (scrub)
Καυτό νερό
Παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο που μπορεί να προκαλέσει έγκαυμα
Στενά ρούχα που προκαλούν αυξημένη θερμότητα και τριβή
Τραυματισμούς δέρματος (για αποφυγή του φαινομένου Koebner)
Έντονο στρες

Χρήσιμες οδηγίες για τις περιόδους έξαρσης

Ήλιος και θάλασσα μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την κλινική εικόνα των βλαβών. Πάντα όμως φορώντας αντηλιακό και αποφεύγοντας την παρατεταμένη και υπερβολική έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία.
Αποφυγή ερεθιστικών παραγόντων όπως αναφέρθηκαν παραπάνω ώστε να μην υπάρχει επιπλέον επιδείνωση των ψωριασικών πλακών.
Ενυδάτωση πολλές φορές την ημέρα, ειδικά μετά από το μπάνιο, με ειδικά προϊόντα.
Αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος καθώς σχετίζεται με μειωμένη ανταπόκριση στην αγωγή της ψωρίασης.
Λήψη φαρμακευτικής αγωγής εγκαίρως κατόπιν δερματολογικής εκτίμησης ώστε η φάση της έξαρσης να περιοριστεί άμεσα.

Επικοινωνήστε μαζί μας για την διάγνωση και την θεραπεία της ψωρίασης του σώματος

Η ψωρίαση είναι μια χρόνια πάθηση που χρειάζεται εξατομικευμένη προσέγγιση για την αποτελεσματική διαχείρισή της. Η μεγάλη ποικιλομορφία κλινικών εκδηλώσεων σε συνδυασμό με τις διαφορετικές θεραπείες που είναι διαθέσιμες θα βοηθήσουν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα συμπτώματα για μια καλύτερα ποιότητα ζωής.

Είμαστε στη διάθεσή σας για να βρούμε μαζί το καταλληλότερο θεραπευτικό πλάνο για εσάς.