Φαγούρα στην ευαίσθητη περιοχή: Πιθανές αιτίες και λύσεις

Τί είναι η φαγούρα στη γεννητική περιοχή και πόσο συχνή είναι;

Η φαγούρα στην ευαίσθητη περιοχή, ορίζεται ως η δυσάρεστη αίσθηση που προκαλεί επιθυμία για ξύσιμο της γεννητικής περιοχής και μπορεί να προέρχεται από το δέρμα ή τον βλεννογόνο της περιοχής. Πρόκειται για ένα μεμονωμένο σύμπτωμα που χρειάζεται όμως διερεύνηση γιατί μπορεί να κρύβει διαφορετικούς αιτιολογικούς παράγοντες. 

Φαγούρα σε άνδρες και γυναίκες – κοινά συμπτώματα

Ο κνησμός της γεννητικής περιοχής είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα που μπορεί αναλόγως της αιτίας να συνοδεύεται και από άλλες κλινικές εκδηλώσεις όπως:

  • Ερυθρότητα
  • Οίδημα
  • Αίσθημα καύσου
  • Εκδορές από τον έντονο κνησμό
  • Συνοδές δερματικές αλλοιώσεις όπως εξανθήματα, φυσαλίδες ή έλκη

Πότε είναι παροδική και πότε χρειάζεται έλεγχο

Γενικώς ο κνησμός που διαρκεί λίγες ημέρες ορίζεται ως οξύς ενώ όταν έχει διάρκεια περισσότερο από 6 εβδομάδες χαρακτηρίζεται ως χρόνιος. Η διάκριση αυτή είναι χρήσιμη αλλά δεν πρέπει να εμποδίζει κάποιον να αναζητήσει ιατρική αξιολόγηση άμεσα, ειδικά αν υπάρχει κάποιο από τα εξής:

  • Είναι επίμονος ή επιδεινούμενος
  • Διαταράσσει τον βραδινό ύπνο
  • Υπάρχουν εκδορές ή άλλα σημεία δευτερογενούς μόλυνσης
  • Στα σημεία κνησμού υπάρχουν επίσης φυσαλίδες, οζίδια ή έλκη 
  • Συνοδεύεται από συμπτώματα όπως: πόνος, δυσουρία, δυσπαρεύνια, αίσθημα καύσου, εκκρίσεις από ουρήθρα ή κόλπο

Διαχωρισμός μεταξύ εξωτερικής και εσωτερικής φαγούρας

Η εξωτερική φαγούρα εντοπίζεται στο δέρμα της γεννητικής περιοχής, δηλαδή σε σημεία όπως τα χείλη ή το αιδοίο στις γυναίκες, και το όσχεο ή η βάλανος για τους άνδρες. Συνήθως ο κνησμός στις παραπάνω περιοχές συνοδεύεται από ερυθρότητα ή ξηροδερμία. Ο κνησμός στο εσωτερικό αφορά συνήθως τον κόλπο και την ουρήθρα και μπορεί να συνυπάρχει με δυσουρικά ενοχλήματα ή παθολογικές εκκρίσεις, αναλόγως πάντα του αιτιολογικού παράγοντα. 

Πιθανές αιτίες για φαγούρα στην ευαίσθητη περιοχή

Ο κνησμός της ευαίσθητης περιοχής είναι ένα κοινό σύμπτωμα που είναι σωστό να διερευνάται, καθώς μπορεί να συνδέεται με διαφορετικές παθολογικές οντότητες που μπορεί να χρήζουν θεραπείας, είτε προς αποφυγή επιδείνωσης και εμφάνισης περαιτέρω επιπλοκών, είτε για πρόληψη μετάδοσης του νοσήματος που συνδέεται με τον κνησμό. 

Μυκητιάσεις

Από τις συχνότερες αιτίες κνησμού στην γεννητική περιοχή, οφειλόμενες τις περισσότερες φορές στον μύκητα Candida albicans. Στις γυναίκες υπάρχει έντονος κνησμός σε αιδοίο και κόλπο, με ερυθρότητα, αίσθημα καύσου, με λευκές και παχύρευστες κολπικές εκκρίσεις. Στους άνδρες τα συμπτώματα είναι παρόμοια καθώς πέραν του κνησμού, μπορεί να συνυπάρχουν ερυθρότητα, λευκές πλάκες στη βάλανο του πέους και αίσθημα καύσου. 

Πιθανοί παράγοντες κινδύνου για τις μυκητιάσεις είναι η λήψη αντιβιοτικής αγωγής, η ανοσοκαταστολή, η εγκυμοσύνη και ο σακχαρώδης διαβήτης. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται βάσει της κλινικής εικόνας, του ιστορικού και της καλλιέργειας.

Βακτηριακές λοιμώξεις

Πρόκειται για διαταραχή της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας του κόλπου με επακόλουθο την ανάπτυξη αναερόβιων βακτηρίων, συνήθως από Gardnerella vaginalis. Η κλινική εικόνα χαρακτηρίζεται από γκριζοπές, λεπτόρευστες και δύσοσμες εκκρίσεις από τον κόλπο, με συνοδό κνησμό ή αίσθημα καύσου. Συνήθως η διάγνωση γίνεται με καλλιέργεια κολπικού υγρού και είναι σημαντικό να ληφθεί άμεσα θεραπευτική αγωγή για να αποτρέψει την λοίμωξη και του ανώτερου γεννητικού συστήματος. 

Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ)

Στην διαφοροδιάγνωση του κνησμού της ευαίσθητης περιοχής είναι καλό να συμπεριλαμβάνονται και τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Από αυτά, η τριχομονάδωση χαρακτηρίζεται από έντονο αίσθημα κνησμού, με συνοδές δύσοσμες εκκρίσεις, αλλά μπορεί να συνυπάρχει κνησμός και σε λοίμωξη από χλαμύδια, γονόρροια και έρπη γεννητικών οργάνων (στο πρόδρομο στάδιο). Ειδικά σε υποψία έκθεσης σε ένα από τα παραπάνω, να γίνεται άμεσα ο αντίστοιχο εργαστηριακός έλεγχος μετά από ιατρική εκτίμηση.

Δερματίτιδα εξ επαφής

Αρκετά κοινή και “αθώα” αιτία κνησμού της ευαίσθητης περιοχής είναι λόγω αλλεργικής ή ερεθιστικής δερματίτιδας εξ επαφής σε κάποιο εξωγενή παράγοντα. Συνήθως για αυτό το είδος δερματίτιδας μπορεί να ευθύνονται σαπούνια, αφρόλουτρα, απορρυπαντικά ή μαλακτικά ρούχων, αρωματικά μαντηλάκια, προφυλακτικά, ειδικά από λάτεξ, και σερβιέτες.  Εκτός των παραγόντων αυτών, για τον κνησμό θα μπορούσε να είναι υπεύθυνο και ένα στενό ρούχο ή εσώρουχο από συνθετικό ύφασμα. Ο κνησμός της περιοχής συνήθως συνυπάρχει με ερυθρότητα και μπορεί να εμφανιστεί εντός 1-2 ημερών μετά την επαφή με τον ερεθιστικό παράγοντα.

Ψείρες/φθειρίαση εφηβαίου

Μόλυνση από το παράσιτο Phthirus pubis με εμφάνιση έντονου κνησμού στην γεννητική περιοχή, κυρίως τις νυχτερινές ώρες. Η διάγνωση γίνεται μέσω της κλινικής εξέτασης, με μεγεθυντικό φακό ή δερματοσκόπιο, όπου γίνονται ορατές οι ψείρες ή οι κόνιδες (δηλαδή τα αυτά του παρασίτου).

Ορμονικές αλλαγές - εμμηνόπαυση

Το συχνότερο αίτιο κνησμού της ευαίσθητης περιοχής που σχετίζεται με ορμονικές αλλαγές είναι η περίοδος της εμμηνόπαυσης. Η μείωση των οιστρογόνων έχει σαν αποτέλεσμα την ατροφία του κόλπου κάνοντας το δέρμα της περιοχής πιο λεπτό και ευαίσθητο. Ο κνησμός μπορεί να συνοδεύεται από αίσθημα καύσου/ξηρότητας και μειωμένες κολπικές εκκρίσεις.

Επιβαρυντικοί παράγοντες

Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που συντελούν στο αίσθημα κνησμού της ευαίσθητης περιοχής μέσω μηχανισμών που κάνουν το δέρμα πιο ευάλωτο και επιρρεπές σε ερεθισμούς ή λοιμώξεις.

Στενά/συνθετικά ρούχα και εσώρουχα

Στενά και συνθετικά υφάσματα, όπως νάιλον ή λίκρα, δεν επιτρέπουν στο δέρμα να “αναπνέει” με αποτέλεσμα να ευνοείται η ανάπτυξη υγρασίας λόγω της εφίδρωσης και της τριβής. Η αυξημένη θερμοκρασία και ο ιδρώτας στην ευαίσθητη περιοχή είναι κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη βακτηρίων και μυκήτων όπως αναφέρθηκε παραπάνω.

Κακή υγιεινή ή υπερβολικός καθαρισμός

Ακόμη και το πλύσιμο της ευαίσθητης περιοχής χρειάζεται ισορροπία μεταξύ του υπερβολικά συχνού ή του ελλιπούς καθαρισμού. Ο συνεχής καθαρισμός μπορεί να διαταράξει το φυσιολογικό pH της γεννητικής περιοχής με επακόλουθο την μείωση του προστατευτικού φραγμού. Αντιθέτως, η παραμονή ιδρώτα, εκκρίσεων ή ούρων στην γεννητική περιοχή ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών.

Χρήση αρωματισμένων προϊόντων

Όπως προαναφέρθηκε, τα αρωματικά προϊόντα καθαρισμού της ευαίσθητης περιοχής μπορεί να προκαλέσουν δερματίτιδα εξ επαφής με κύριο σύμπτωμα τον κνησμό και τον τοπικό ερεθισμό. Ο αιτιολογικός παράγοντας άπαξ και βρεθεί πρέπει να απομακρύνεται άμεσα, και τη θέση του να πάρουν προϊόντα υποαλλεργικά και δερματολογικά ελεγμένα για την αποφυγή νέας δερματίτιδας. 

Μικροτραυματισμοί - συχνή αποτρίχωση

Συχνός επιβαρυντικός παράγοντας είναι η συχνή αποτρίχωση, ιδίως με ξυράφι ή κερί. Αυτές οι μέθοδοι, συχνά προκαλούν  μικροτραυματισμούς και θυλακίτιδα, δηλαδή φλεγμονή των τριχοθυλακίων. Με αυτόν τον τρόπο, εμφανίζονται συμπτώματα όπως κνησμός, ερυθρότητα, αίσθημα καύσου, και διαταράσσεται ο προστατευτικός φραγμός της επιδερμίδας επιτρέποντας την είσοδο μικροβίων. 

Πώς να ανακουφίσεις άμεσα τη φαγούρα

Επειδή ο κνησμός στην ευαίσθητη περιοχή είναι ένα σχετικά συνηθισμένο σύμπτωμα, είναι καλό να γνωρίζουμε ορισμένες λύσεις, απλές και άμεσες, που μπορούν να προσφέρουν άμεση ανακούφιση. 

Γενικά είναι χρήσιμο το πλύσιμο της περιοχής με χλιαρό νερό ή ακόμη και η εφαρμογή δροσερής κομπρέσας. Αποφυγή καθαριστικών με έντονα αρώματα και αφρόλουτρα. Προτιμήστε ένα ήπιο καθαριστικό, υποαλλεργικό και ειδικό για την ευαίσθητη περιοχή. 

Μετά το πλύσιμο να γίνεται καλό στέγνωμα της περιοχής με καθαρή πετσέτα και εφαρμογή ενυδατικής ή καταπραϋντικής κρέμας/αλοιφής, για την αντιμετώπιση του ερεθισμού. 

Επίσης, τα ρούχα και τα εσώρουχα είναι καλό να είναι βαμβακερά, ή γενικά να είναι υφάσματα που αφήνουν το δέρμα “να αναπνέει”. Όχι στενά ρούχα που επιδεινώνουν την τριβή της περιοχής και δημιουργούν περαιτέρω εφίδρωση και υγρασία.

Πότε να επισκεφθείς ειδικό

Ο κνησμός της ευαίσθητης περιοχής είναι ένα συχνό σύμπτωμα που μπορεί να είναι παροδικό και να μην χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Σε περίπτωση όμως που συμβαίνει κάτι από τα παρακάτω, είναι καλό να γίνει ιατρική εκτίμηση και πιθανώς έναρξης της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής:

  • Ο κνησμός διαρκεί για παραπάνω από 3-4 ημέρες
  • Επιδείνωση των συμπτωμάτων μετά από βελτίωσή τους
  • Έντονος κνησμός, ιδίως τις βραδινές ώρες, που να διαταράσσει τη λειτουργικότητα του ασθενούς
  • Συμπτώματα φλεγμονής όπως η ερυθρότητα, το οίδημα, ο πόνος και η αυξημένη θερμότητα στην περιοχή
  • Συνοδά συμπτώματα όπως δύσοσμες εκκρίσεις ή φυσαλίδες
  • Ατομικό ιστορικό με σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή ύποπτη επαφή
  • Συνοδά νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή η ανοσοκαταστολή

Θεραπείες ανάλογα με την αιτία

Οι αιτίες του κνησμού στην ευαίσθητη περιοχή μπορεί να είναι πολλές. Για να γίνει σωστή και ολοκληρωμένη θεραπευτική αγωγή πρέπει να έχει εντοπιστεί η υποκείμενη αιτία κατόπιν ιατρικής εξέτασης από εξειδικευμένο γιατρό. Μερικές από τις πιο συνηθισμένες κατηγορίες θεραπείες βάσει των αιτιών είναι οι ακόλουθες. 

Αντιμυκητιασικές κρέμες ή χάπια

Η αντιμυκητιασική θεραπεία περιλαμβάνει τοπικές θεραπείες με κρέμες ή κολπικά υπόθετα, και όταν κρίνεται απαραίτητο από τον ιατρό, από του στόματος αγωγή αναλόγως της δραστικής ουσίας και της σοβαρότητας της μυκητίασης. Μερικές από τις συχνότερα χρησιμοποιούμενες δραστικές ουσίες είναι: φλουκοναζόλη, ιτρακοναζόλη, μικοναζόλη και κλοτριμαζόλη. Σημαντικό να δίνεται η αντίστοιχη αγωγή και στον ερωτικό σύντροφο για αποφυγή επαναλοίμωξης.

Αντιβιοτική αγωγή

Στην περίπτωση βακτηρίων, π.χ. Gardnerella που ευθύνεται συχνά για κολπίτιδες, χορηγούνται αντιβιοτικά από το στόμα, σε μορφή κρέμας ή υπόθετου, με δραστικές ουσίες όπως την κλινδαμυκίνη και την μετρονιδαζόλη, αναλόγως της σοβαρότητας της λοίμωξης. Στην περίπτωση ΣΜΝ χορηγούνται τα ανάλογα αντιβιοτικά βάσει του υπεύθυνου παθογόνου, π.χ. κεφαλοσπορίνες, αζιθρομυκίνη ή δοξυκυκλίνη, πάντα κατόπιν ιατρικής οδηγίας.  

Αντιπαρασιτικά φάρμακα σε ψείρες εφηβαίου

Στόχος της αγωγής είναι η εξάλειψη της ψείρας και της κόνιδας (δηλαδή των αυγών). Η αγωγή είναι όμοια με την φθειρίαση κεφαλής, με εντομοκτόνες ουσίες όπως η περμεθρίνη ή με μη εντομοκτόνες ουσίες όπως η διμεθικόνη, που είναι ασφαλής και για ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού. Τα διαθέσιμα προϊόντα υπάρχουν σε μορφή λοσιόν, τζελ ή σπρέι, με την εφαρμογή τους να ακολουθεί πάντα τις οδηγίες χρήσης του κάθε σκευάσματος.

Τοπικά κορτικοστεροειδή σε δερματίτιδα

Για ανακούφιση από το αίσθημα κνησμού και τα υπόλοιπα συμπτώματα της φλεγμονής, όπως η ερυθρότητα και το οίδημα, μπορούν να χρησιμοποιούν τοπικά κορτικοστεροειδή σε περιπτώσεις όπως η δερματίτιδα εξ επαφής. Η χρήση τους πρέπει να γίνεται στην συνιστώμενη από τον ιατρό δόση και για την απαιτούμενη χρονική διάρκεια.

Πρόληψη: Τρόποι για να μην επανέλθει η φαγούρα

Εξίσου σημαντική με την θεραπεία του κνησμού στην ευαίσθητη περιοχή είναι και η πρόληψη επανεμφάνισής της. Υπάρχουν ορισμένα απλά καθημερινά μέτρα που βοηθούν στην διατήρηση της φυσιολογικής μικροβιακής χλωρίδας και της προστασίας του δερματικού φραγμού. Τα σημαντικότερα είναι:

  • Καθαρισμός με κατάλληλα προϊόντα για την περιοχή, χωρίς έντονα αρώματα ή άλλες ερεθιστικές ουσίες. 
  • Το πλύσιμο να γίνεται με χλιαρό νερό, αποφεύγοντας τις κολπικές πλύσεις.
  • Πλύσιμο μετά από έντονη σωματική άσκηση και αλλαγή των βρεγμένων ρούχων/εσωρούχων. 
  • Καλό στέγνωμα της περιοχής μετά το μπάνιο. 
  • Τα εσώρουχα να είναι βαμβακερά και άνετα. 
  • Χρήση ενυδατικών και μαλακτικών προϊόντων που αποκαθιστούν την ξηρότητα του δέρματος της περιοχής. 
  • Λήψη προβιοτικών (κατόπιν ιατρικής σύστασης) για την ενίσχυση του μικροβιώματος της γεννητικής περιοχής.