Ακμή στην πλάτη: Ποιές είναι οι αιτίες και πώς να την αντιμετωπίσεις
Τί είναι η ακμή στην πλάτη (bacne);
Η ακμή στην περιοχή της πλάτης (back acne ή αλλιώς bacne) χαρακτηρίζεται από την τυπική εικόνα της ακμής που συνήθως εμφανίζεται στο πρόσωπο, με την διαφορά ότι εμφανίζεται στην πλάτη και κυρίως στο ανώτερο τμήμα της ράχης και στους ώμους.
Πώς διαφέρει από την ακμή προσώπου
Η ακμή στην πλάτη μπορεί να εμφανιστεί με σοβαρότερες κλινικές εκδηλώσεις, δηλαδή οζίδια και κύστεις, λόγω του αυξημένου μεγέθους των πόρων και περισσότερες βλάβες σε αριθμό, λόγω της μεγάλης έκτασης της περιοχής.
Λόγω του σοβαρού χαρακτήρα των βλαβών, υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για εμφάνιση ουλών συγκριτικά με μια ακμή προσώπου που χαρακτηρίζεται συνήθως από βλατίδες και φλύκταινες. Επίσης ένα ακόμη μειονέκτημα με την ακμή στην πλάτη είναι ότι πολλές φορές οι βλάβες επιδεινώνονται λόγω αυξημένης εφίδρωσης ή τριβής με τα ρούχα.
Όσον αφορά τη θεραπεία της, η πλάτη είναι περιοχή με πιο ανθεκτική επιδερμίδα, που επιτρέπει τη χρήση ισχυρότερης φαρμακευτικής αγωγής. Το μειονέκτημα όμως είναι ότι η πρόσβαση για την εφαρμογή των τοπικών προϊόντων είναι δυσκολότερη με αποτέλεσμα πολλοί ασθενείς να μην μπορούν να ακολουθήσουν καθημερινά τις ιατρικές οδηγίες.
Ποιά είναι τα συχνότερα συμπτώματα
Η κλινική εικόνα στην ακμή της πλάτης δεν διαφέρει σημαντικά από αυτήν του προσώπου. Αναλόγως της σοβαρότητας της ακμής μπορεί να παρατηρηθούν οι εξής βλάβες:
- Φαγέσωρες (άσπρα ή μαύρα στίγματα) λόγω των φραγμένων πόρων από την περίσσεια σμήγματος
- Βλατίδες: μικρά σπυράκια, επώδυνα στην αφή
- Φλύκταινες: σπυράκια με πύον
- Οζίδια: επώδυνες εσωτερικές βλάβες, κάτω από το δέρμα
- Κύστεις: μεγάλες βλάβες με πύον, που συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με εμφάνιση ουλής μετά την υποχώρησή τους
- Ουλές: εμφανίζονται μετά την υποχώρηση των βλαβών. Ανήκουν και αυτές στην κλινική εικόνα της ακμής και μπορεί να είναι ατροφικές ή υπερτροφικές
Σε ποιές ηλικίες εμφανίζεται συχνότερα
Λόγω της φυσιολογικής αύξησης των ανδρογόνων στην περίοδο της εφηβείας, η ακμή της πλάτης, όπως και του προσώπου, εμφανίζεται συχνότερα στις ηλικίες αυτές. Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται αύξηση του ορίου των ηλικιών που αντιμετωπίζουν ακμή, με το μεγαλύτερο ποσοστό να είναι 20-30 ετών.
Η νεογνική ακμή στην πλάτη είναι αρκετά σπάνια κατάσταση καθώς η συνήθης εντόπισή της είναι το πρόσωπο.Εμφανίζεται τις πρώτες εβδομάδες ζωής και οφείλεται στην μεταφορά ανδρογόνων από τη μητέρα στο νεογνό μέσω του πλακούντα.
Ποιά είναι τα αίτια για την ακμή στην πλάτη;
Η ακμή στην πλάτη προκαλείται από ένα συνδυασμό παραγόντων που σχετίζονται με τους τριχοσμηγματογόνους πόρους και την ανάπτυξη βακτηρίων που εντείνουν τα συμπτώματα και την κλινική εικόνα.
Υπερβολική παραγωγή σμήγματος & απόφραξη πόρων
Το χαρακτηριστικότερο γνώρισμα των ατόμων που πάσχουν από ακμή είναι η υπερπαραγωγή σμήγματος. Πιο συγκεκριμένα, οι σμηγματογόνοι αδένες διεγείρονται άμεσα από τα ανδρογόνα με αποτέλεσμα την υπερέκκριση σμήγματος. Η μεγάλη ποσότητα σμήγματος μπλοκάρει τους πόρους ευνοώντας την ανάπτυξη βακτηρίων όπως του Propionibacterium acnes (P. acnes) και του Σταφυλόκοκκου. Ο αποικισμός των βακτηρίων στο δέρμα δημιουργεί την εικόνα φλεγμονής που παρατηρείται στην ακμή.
Ορμονικές διαταραχές
Σε μεγάλο ποσοστό η ακμή επηρεάζεται από τα ανδρογόνα και κυρίως από την τεστοστερόνη. Τα υψηλά επίπεδα ανδρογόνων είναι υπεύθυνα για την υπερέκκριση σμήγματος και την αυξημένη κερατινοποίηση των κυττάρων του τριχοσμηγματογόνου πόρου.
Μια από τις συχνότερες αιτίες ακμής στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας είναι το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (PCOS) όπου τα ανδρογόνα βρίσκονται σε υψηλότερα επίπεδα από το φυσιολογικό δημιουργώντας μεταξύ άλλων μια μορφή έντονης ακμής, ανθεκτική στις περισσότερες τοπικές θεραπείες.
Ο κύκλος της εμμήνου ρύσεως και η περίοδος της κύησης χαρακτηρίζονται από σημαντικές διακυμάνσεις ορμονών, όπως οιστρογόνων και προγεστερόνης, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ακμής.
Ιδρώτας και τριβή
Ο ιδρώτας είναι σημαντικός παράγοντας επιδείνωσης της ακμής στην πλάτη. Ρούχα που είναι στενά και συνθετικά, ή ακόμη και σακίδια και τσάντες που είναι για αρκετή ώρα στην πλάτη, δεν επιτρέπουν στο δέρμα να “αναπνέει” και ασκούν πίεση στον τριχοσμηγματογόνο θύλακα. Αυτή η πίεση μπορεί να προκαλέσει ρήξη του θυλάκου με συνέπεια την φλεγμονή στο σημείο τριβής. Επιπλέον, είναι απαραίτητη η αποφυγή παραμονής με ιδρωμένα ρούχα, για παράδειγμα μετά από γυμναστήριο, καθώς το υγρό και θερμό περιβάλλον της εφίδρωσης ευνοεί στον πολλαπλασιασμό του βακτηρίου P. acnes και στο μπλοκάρισμα των πόρων του δέρματος.
Κακή υγιεινή ή χρήση ακατάλληλων καλλυντικών
Η πλάτη είναι από τις περιοχές που μπορεί να μην καθαρίζονται επαρκώς κατά το πλύσιμο του σώματος λόγω δυσκολίας στην πρόσβαση. Αυτό προδιαθέτει σε συσσώρευση σμήγματος και απόφραξη των πόρων, ειδικά αν τα καθαριστικά που χρησιμοποιούνται είναι “βαριά”, δηλαδή πλούσια σε έλαια και φαγεσωρογόνα.
Είναι σημαντικό το πλύσιμο της πλάτης να γίνεται καθημερινά, με ειδικά σαπούνια “oil-free” και “non-comedogenic”, που θα καθαρίσουν την περιοχή σωστά. Σε περίπτωση που εφαρμόζονται ενυδατικές κρέμες, η χρήση τους να γίνεται σε μικρές ποσότητες και πάντα με την ειδική σήμανση που αναφέραμε για τα σαπούνια.
Επιβαρυντικοί παράγοντες
Με βάση τους παραπάνω μηχανισμούς πρόκλησης της ακμής, υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες που μπορούν να επιδεινώσουν την κλινική εικόνα και είναι καλό να τους αποφεύγουν οι ασθενείς με ακμή. Οι συνηθέστεροι είναι:
- Τα στενά ρούχα που προκαλούν έντονη τριβή
- Τα συνθετικά ρούχα που αυξάνουν την εφίδρωση
- Προϊόντα καθαρισμού και ενυδατικές κρέμες που μπλοκάρουν τους πόρους
- Η ανάπτυξη υγρασίας και ζέστης ειδικά μετά από άθληση
- Το έντονο στρες
- Η διατροφή με τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (π.χ. λευκό ψωμί, δημητριακά, ζάχαρη) λόγω αύξησης γλυκόζης άρα και ινσουλίνης η οποία με τη σειρά της επηρεάζει έμμεσα την υπερπαραγωγή ανδρογόνων
Αντιμετώπιση ακμής στην πλάτη : Τί προτείνουν οι δερματολόγοι;
Η ακμή είναι μια πάθηση που τις περισσότερες φορές απαιτεί ειδική θεραπευτική αντιμετώπιση. Αναλόγως του βαθμού σοβαρότητάς της μπορεί να δημιουργηθεί ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας με επαναξιολόγηση ανά τακτά χρονικά διαστήματα για την πρόληψη επιδείνωσης.
Καθαριστικά σώματος
Τα καθαριστικά που χρησιμοποιούνται στην πλάτη είναι σημαντικό μέρος της θεραπείας της ακμής. Τα προϊόντα πρέπει να είναι ειδικά, χωρίς βαριά έλαια και αρώματα για να μην συμβάλλουν στην περαιτέρω αύξηση του σμήγματος. Μια πολύ συχνή επιλογή είναι τα αντισηπτικά σαπούνια σώματος που περιέχουν ευρύ φάσμα αντιμικροβιακής αποτελεσματικότητας και παράλληλα ενυδατικά στοιχεία ώστε να συγκρατούν την υγρασία στο δέρμα και να μην το αφυδατώνουν. Επίσης, υπάρχουν τα σαπούνια με σαλικυλικό οξύ που προσφέρουν μια ήπια χημική απολέπιση καθαρίζοντας την περιοχή χωρίς να διαταράσσουν το μικροβίωμα της επιδερμίδας.
Τοπική αγωγή με υπεροξείδιο του βενζοϋλίου και αντιβιοτικά
Στις θεραπευτικές επιλογές πρώτης γραμμής χρησιμοποιούνται τοπικά φαρμακευτικά προϊόντα με υπεροξείδιο του βενζοϋλίου, ένα ήπιο κερατολυτικό που αναστέλλει την υπερέκκριση σμήγματος και την ανάπτυξη του βακτηρίου P. acnes.
Μια ακόμη εναλλακτική είναι τα τοπικά αντιβιοτικά με συχνότερα χρησιμοποιούμενο την κλινδαμυκίνη. Έχουν βακτηριοστατική δράση και αποτελούν εξαιρετική επιλογή σε συνδυαστικές θεραπείες με τοπικά ρετινοειδή ή υπεροξείδιο του βενζοϋλίου.
Οι τοπικές αγωγές χρησιμοποιούνται 1-2 φορές την ημέρα και εφαρμόζονται μετά το πλύσιμο της περιοχής, χωρίς έκθεση στον ήλιο.
Τοπικά σκευάσματα & κρέμες με ρετινοειδή
Οι ισχυρότεροι σύμμαχοι στην αντιμετώπιση της ακμής, τόσο στο πρόσωπο όσο και στην πλάτη, είναι τα ρετινοειδή.
Αδαπαλένη και τρετινοϊνη είναι οι συχνότερα χρησιμοποιούμενες ουσίες για τοπική αγωγή με βασικό τους πλεονέκτημα την ικανότητα εξώθησης των φαγεσώρων και τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές τους που βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων.
Τα τελευταία χρόνια η τριφαροτένη, ένα νεότερο ρετινοειδές, πήρε έγκριση για την θεραπεία της ακμής παρουσιάζοντας πολύ καλά αποτελέσματα σε κλινικές μελέτες ασθενών με σοβαρή ακμή πλάτης.
Τα τοπικά ρετινοειδή σε ακμή μετρίου ή σοβαρού βαθμού είναι θεραπεία εκλογής αλλά είναι σημαντικό η χρήση τους να γίνεται με ασφάλεια, τηρώντας πάντα τις ιατρικές οδηγίες.
Συστηματική αγωγή σε σοβαρές περιπτώσεις
Σε σοβαρές μορφές ακμής πλάτης, με οζίδια, κύστεις ή ουλές, η θεραπεία γίνεται συνήθως με συστηματική αγωγή, επιλέγοντας συγκεκριμένα αντιβιοτικά ή ρετινοειδή.
Στην περίπτωση των αντιβιοτικών η συνήθης αγωγή περιλαμβάνει την δοξυκυκλίνη, και η διάρκεια της αγωγής καθορίζεται αναλόγως της σοβαρότητας της κατάστασης και της κλινικής εικόνας του ασθενούς.
Από τα ρετινοειδή χρησιμοποιείται η ισοτρετινοΐνη, ένα παράγωγο της βιταμίνης Α που καταστέλλει την δραστηριότητα των σμηγματογόνων αδένων έχοντας παράλληλη αντιφλεγμονώδη δράση. Η δόση του φαρμάκου ορίζεται από το βάρος σώματος του ασθενούς και η θεραπεία διαρκεί μερικούς μήνες. Πρέπει να δίνεται πάντα κατόπιν ιατρικής παρακολούθησης έχοντας ως προτεραιότητα την ασφάλεια του ασθενούς.
Θεραπείες για Φλεγμονώδη Ακμή: Φωτοθεραπεία, peeling, λέιζερ και IPL
Στην περίπτωση που κρίνεται απαραίτητο, μπορεί να χρησιμοποιηθούν μη φαρμακευτικές επιλογές για την φλεγμονώδη ακμή, είτε ως μονοθεραπεία είτε συνδυαστικά με την φαρμακευτική αγωγή. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμες σε περιπτώσεις που ο ασθενής δεν επιθυμεί να λάβει φαρμακευτική αγωγή ή έχει τόσο έντονες ανεπιθύμητες ενέργειες που τον αναγκάζουν να τη διακόψει.
- Φωτοθεραπεία: σε ήπια έως μέτρια ακμή πλάτης, συνδυάζοντας το μπλε φως που δρα έναντι των βακτηρίων και το κόκκινο φως που διεισδύει βαθύτερα προσφέροντας σημαντική αντιφλεγμονώδη δράση. Συνήθως χρειάζονται περίπου 2 συνεδρίες ανά εβδομάδα για 6 εβδομάδες.
- Peelings: εφαρμόζεται διάλυμα οξέος (π.χ. σαλικυλικό, γλυκολικό, μανδελικό) για να επιταχύνει την απολέπιση του δέρματος, να μειώσει την φλεγμονή και να διεισδύσει στους πόρους καθαρίζοντας το σμήγμα. Αναλόγως της σοβαρότητας της ακμής απαιτούνται συνολικά περίπου 6 συνεδρίες ανά 2 εβδομάδες.
- Laser: Συγκεκριμένοι τύποι laser μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην αντιμετώπιση της ακμής στην πλάτη. Το Pulsed Dye Laser μειώνει την ερυθρότητα σε περιπτώσεις έντονης φλεγμονώδους ακμής. Το Fractional laser χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για την αποκατάσταση των ουλών προσφέροντας παράλληλα ήπια αντιφλεγμονώδη δράση.
- IPL: εκπέμπει ένα ευρύ φάσμα φωτός που διεισδύει στο δέρμα επιτυγχάνοντας ρύθμιση της υπερπαραγωγής σμήγματος, μείωση της ερυθρότητας και καταστροφή του P. acnes. Επιπλέον, διεγείρει τους ινοβλάστες οδηγώντας σε παραγωγή κολλαγόνου βελτιώνοντας έτσι συνολικά την εικόνα του δέρματος.
Φυσικοί τρόποι βελτίωσης
Υπάρχουν φυσικές λύσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν στην περίπτωση ακμής, λαμβάνοντας υπόψη ότι μπορούν να δράσουν υποστηρικτικά στην καθημερινή θεραπεία της και δεν είναι σε θέση να αντικαταστήσουν τις φαρμακευτικές αγωγές.
- Άμεσο πλύσιμο μετά από άσκηση και γενικά αμέσως μετά την εφίδρωση.
- Πλύσιμο με τα ήπια και ειδικά καθαριστικά που περιγράψαμε παραπάνω.
- Χρήση χαλαρών και βαμβακερών ρούχων που δεν εγκλωβίζουν την υγρασία λόγω ιδρώτα.
- Κλινοσκεπάσματα και πετσέτες πρέπει να πλένονται ιδανικά τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.
- Χρήση ενυδατικών προϊόντων για την αποφυγή ξηροδερμίας που μπορεί να προκληθεί από την φαρμακευτική αγωγή.
Τί να αποφύγεις για πιο σωστή θεραπεία;
Πολλές καθημερινές συνήθειες μπορούν να επιδεινώσουν την ακμή στην πλάτη. Η τήρηση των παρακάτω θα βοηθήσει υποστηρικτικά τη θεραπευτική αγωγή επιτυγχάνοντας γρηγορότερα αποτελέσματα. Πιο συγκεκριμένα:
- Δεν ακουμπάμε και δεν προσπαθούμε σε καμία περίπτωση να σπάσουμε τα σπυράκια. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να δημιουργηθούν ουλές και επιδείνωση της φλεγμονής.
- Προτιμάμε το πλύσιμο με τα χέρια μας με απαλές κινήσεις και όχι με σφουγγάρια ή “σκραμπ” καθώς μπορεί να προκληθεί περαιτέρω ερεθισμός της περιοχής.
- Να τηρούνται οι ιατρικές οδηγίες καθημερινά γιατί μόνο με συνέπεια στην αγωγή θα υπάρξουν άμεσα αποτελέσματα.
- Η θεραπεία πρέπει να ακολουθείται για το χρονικό διάστημα που έχει οριστεί από τον δερματολόγο και δεν πρέπει να σταματά ακόμη και σε βελτίωση των συμπτωμάτων. Ειδικά στην περίοδο της εφηβείας που οι ορμονικές αλλαγές διαρκούν για μερικά έτη, χρειάζεται πολλές φορές να ακολουθείται μια αγωγή συντήρησης για πρόληψη τυχόν υποτροπών.
- Τους καλοκαιρινούς μήνες που ενδεχομένως να υπάρχει έκθεση στον ήλιο είναι απαραίτητο να έχει σαπουνιστεί η πλάτη για να φύγει το φάρμακο που εφαρμόστηκε το προηγούμενο βράδυ. Τα περισσότερα φάρμακα της ακμής είναι φωτοευαίσθητα γι’ αυτό να χρησιμοποιείται πάντα αντηλιακό κατάλληλο για ακνεϊκό δέρμα.
Πότε να επισκεφθείς δερματολόγο
Η έγκαιρη επίσκεψη στον Δερματολόγο είναι σημαντική τόσο για την σωστή θεραπεία της ακμής όσο και για την αποφυγή δημιουργίας ουλών μετά το πέρας των βλαβών. Πιο συγκεκριμένα, είναι καλό να γίνει δερματολογική εκτίμηση όταν:
- Η ακμή δεν βελτιώνεται μετά από 3-4 εβδομάδες εφαρμογής απλών μέτρων όπως αποφυγή εφίδρωσης και συχνό πλύσιμο με κατάλληλα προϊόντα.
- Οι βλάβες της ακμής είναι κύστες ή οζίδια (δηλαδή μεγάλα, εσωτερικά και επώδυνα σπυράκια με ή χωρίς πύον).
- Σε εμφάνιση μεταφλεγμονώδους υπερμελάγχρωσης, δηλαδή περιοχές που το δέρμα είναι πιο σκούρο από τα υπόλοιπα σημεία.
- Σε σχηματισμό ουλών, ειδικά αν υπάρχει αυξημένη ευαισθησία του δέρματος.
- Σε υποψία ορμονολογικής διαταραχής, όπως του Συνδρόμου Πολυκυστικών Ωοθηκών, όπου σε συνεργασία με άλλες ειδικότητες θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες εξετάσεις.
- Σε έντονη ψυχολογική επιβάρυνση του ασθενούς, κάτι που αποτελεί πάντοτε σημαντικό λόγο επίσκεψης στον δερματολόγο και δεν πρέπει ποτέ να υποβαθμίζεται.
Επικοινωνήστε μαζί μας για τη θεραπεία της ακμής στην πλάτη
Σε περίπτωση εμφάνισης ακμής στην πλάτη, επικοινωνήστε μαζί μας ώστε να γίνει μια πλήρης δερματολογική εκτίμηση και για να δοθούν οι κατάλληλες κατευθυντήριες οδηγίες με γνώμονα τις ανάγκες του δέρματός σας.